Rodzina Zarębów herbu Zaremba

   Według Długosza[1] Ród Zarembów miał przybyć do polski z Niemiec, a zgodnie z opinią W. Semkowicza[2] z Czech, bo podobnym herbem pieczętowała się czeska rodzina Lidlów z Lidlowa i Mysłowic[3].

   Już w XII wieku Zarembowie występują w Wielkopolsce. Zaliczani są do jednego najwybitniejszych rodów wielkopolskich. Ród Zarembów wystawił własną chorągiew w bitwie pod Grunwaldem 15 lipca 1410 roku, którą prowadził Marcin ze Sławska, podstoli poznański i późniejszy wojewoda kaliski w 1437 roku. Herbem Zaremba pieczętowało się ponad 40 rodzin[4].

   Pierwsza wzmianka historyczna o Zarembach pochodzi z 1448 roku. Z tego roku właśnie zachował się dokument, wydany przez Bolesława IV, księcia mazowieckiego, w którym między innymi Mikołajowi i Maciejowi de Zarambino dziedziczne ich 20 łanów z prawa polskiego przenosi na prawo chełmińskie (indistrictu Varsoviensi prope Nur situatae- na warszawskim szlaku blisko rzeki Nur usytuowane).

   Niewiele zachowało się dokumentów, na podstawie których można by wyraźnie określić rozwój rodu Zarembów z Zarąb Borkowych później Kościelnych od XVI do XVIII wieku. W zdobyciu wyższej pozycji społecznej nie pomogły im średniowieczne funkcje publiczne przodków, ale raczej przelewanie ich krwi za ojczyznę.

   Akta najstarsze Zarembów z Zarąb Kościelnych z lat 1528- 1714 zawarte w Archiwum Zarembów w zbiorze rękopisów Kórnickich Biblioteki w Kórniku świadczą o ubóstwie transakcji majątkowych i o braku tytularnych określeń[5]. Przez całe pokolenia powtarzają się noty: nobiles bez żadnych wzmianek o piastowanych urzędach.

   Pierwszym z tej rodziny w XVIII wieku wyróżnił się Szymon Zaremba syn Kazimierza i Anny z Konopków, jego drugiej żony. Była to oryginalna  postać swoich czasów- według Janiny Kozłowskiej- Studnickiej, badaczki Archiwum Zarembów w Bibliotece Kórnickiej.

   Nie znamy jego daty urodzenia, ani okresu jego pierwszej młodości przed 1724 rokiem, w którym Szymon Zaremba, piotrkowski kancelarzysta udzielił Żydom pogorzelcom za poręczeniem synagogi piotrkowskiej długoterminowej pożyczki. Szymon Zaremba udzielił także pożyczek członkom rodów magnackich, np.: w 1773 roku Stanisławowi Lubomirskiemu. Stał się więc jakby lichwiarzem i dzięki różnym operacjom kredytowym pomnażał swoje posiadłości ziemskie.

   Nie wiemy, jak przebiegała jego edukacja, ale z pewnością posiadał praktyczną znajomość prawa i sądownicze obycie w różnych sprawach.

   Niewątpliwie spłaty gotówkowe pożyczkobiorców, którzy opóźniali się w spłaceniu zaciągniętego długu, Szymon Zaremba wynagradzał sobie nabywaniem posiadłości ziemskich. W ten sposób stał się właścicielem Białocin, Rozprzy, Plucic, Gorzędowa i Magdalenki. W Rozprzy, którą Zaremba nabył w 1738 roku, osadził rzemieślników i kupców. Ukoronowaniem wszystkich posiadłości było tzw. hrabstwo wychowskie zawierające wsie: Kisiele, Gomulin, Rokszyce, Kęszyn, Bujny. Za sumę pożyczoną Józefowi Wychowskiemu Zarembowie trzymali jako zastaw wsie: Kisiele, Gomulin, Rokszyce.

   Szymon Zaremba odnosił się życzliwie do chłopów i nikomu nie odmawiał pomocy. Dał się również poznać jako fundator dwóch kościołów: jednego w Rozprzy i zespołu klasztorno- kościelnego w Zarębach Kościelnych.

   W latach 1763- 1767 wybudował własnym sumptem w Rozprzy kościół i plebanię. 19 października 1777 roku (już po śmierci Szymona w 1768) kościół został konsekrowany pod wezwaniem Świętego Bartłomieja Apostoła i świętego Wojciech przez biskupa Ignacego Augustyna Kozierowskiego, kanonika gnieźnieńskiego.

   W 1761 roku Szymon Zaremba sprowadził do Zarąb Kościelnych Zakon Reformatów oraz zbudował klasztor i kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego i Świętych Apostołów Szymona i Judy Tomasza. Zespół klasztorno- kościelny, istniejący dzisiaj, powstał w dziedzicznych dobrach Szymona Zaremby.

Pierwotny wygląd całego założenia kościelno-klasztornego wraz z zabudowaniami gospodarczymi przedstawiony jest na zachowanym w kościele portrecie fundatora ubranego w strój szlachecki z buławą  trzymającego w ręku ów widok oprawiony w ramę.

   Reformaci w Zarębach Kościelnych mieli szerzyć kult Boży i pomagać miejscowym oraz okolicznym proboszczom  w pracy duszpasterskiej.

   Klasztor składał się z 4 dwukondygnacyjnych skrzydeł otaczających położony po środku wirydarz, czyli park ze studnią umieszczoną w centralnym miejscu. W kościele zachowany jest kolorowy portret fundatora ubranego w strój szlachecki z buławą, trzymającego w ręku obrazek zespołu klasztorno- kościelnego oprawiony w ramę. Na portrecie podpisano:

Simon Zaremba
iudex Terr. [ae] Sirad. [iensis]
fudator missions
(Szymon Zaremba
sędzia Ziemski sieradzkiej
założyciel misyjnego klasztoru)

 Po śmierci (15 maja 1768 roku) zwłoki fundatora, odzianego w kontusz i pas polski, zostały zabalsamowane i złożone w podziemiach klasztoru. Trumna ze zwłokami zachowała się do dzisiaj w dość dobrym stanie.

W czasie II wojny światowej zwłoki zostały częściowo ograbione i uszkodzone. Klasztor w Zarębach Kościelnych został zlikwidowany w 1866 roku, istniał więc około 100 lat.

Niektórzy historycy twierdzą, że Szymon Zaręba prowadził hulaszczy tryb życia i podobno przez ufundowanie klasztoru w Zarębach Kościelnych chciał odkupić swoje grzechy. Jak było naprawdę, nie wiadomo.

Krótkie curriculum vitae Szymona Zaręby:

• Data urodzenia: nieznana, ale jeśli już w 1724 roku był pełnoletni, mógł się więc urodzić około 1704 roku; data śmierci 15 maja 1768 roku, mógł żyć około 64 lat.
• Rodzice: Kazimierz Zaremba i Anna z Konopków (druga żona).
• Rodzeństwo:

1. Jan Zaremba (starszy brat)- umarł bezdzietnie,
2. Szymon Zaremba (Zaręby Kościelne ur. ok. 1704- zm. Rozprza 1768), żona Krystyna z Siemieńskich, córka Macieja i Anny Wiksyckich. Dzieci: małżeństwo było bezdzietne
3. Tomasz Zaremba (??- 1748) – łowczy piotrkowski, ślub 1729r. w Zarębach Kościelnych, żona Magdalena z Łąckich, córka Krzysztofa Łąckiego i Katarzyny z Kozierowskich. 
   Dzieci Tomasza:
   -Józef ur. w Zarębach Kościelnych 1731r.- zm. w Rozprzy 1774r., marszałek- konfederat barski,
   -Franciszek,
   -Wojciech,
   -Anna Ignacowa,
   -Agnieszka Kiedrzyńska.

• Pełnione funkcje publiczne przez Szymona:
  • Łowczy piotrkowski 1729- 1746,
  • Sędzia ziemski sieradzki 1745- 1766,
  • Kasztelan sieradzki 1766- 1768
  • Elektor króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z województwa sieradzkiego w 1764 roku.

[1] Klejnoty Długoszowe, wyd. M. Friedberg, „Rocznik Towarzystwa Heraldycznego” (RTH), t.10, 1991, s.1-118.

[2] W. Semkowicz, Wywód szlachectwo w Polsce XIV- XVII w. „RTH”, t.3, 1911/1912.

[3] Por. A. Kulikowski, Heraldyka szlachecka, Warszawa 1990, s. 161- 162.

[4] Por. A. Kulikowski, op. Cit. S. 162.

[5] Teka 2052: Akta najstarsze Zarembów z Zarąb Kościelnych, dawniej Borkowych z wieku XVI po XVIII cyt. Za: J.Kozłowska- Studnicka, op. Cit. S. 207- 210.

Herb rodu Zarembów

Założycielem Zarąb Kościelnych był ród Zarembów posługujący się herbem- czarny lew wyskakujący spoza muru z cieniami (blankami).

   We współczesnej heraldyce samorządowej obowiązuje tarcza hiszpańska, dlatego też herb Gminy Zaręby Kościelne wykonany jest w kształcie takiej tarczy. Na tarczy koloru białego znajduje się mur z blankami czerwonymi, na nim trzy złote kamienie, zza muru pół lwa koloru czarnego trzymającego w przednich łapach model kościoła koloru złotego.

   Flaga gminy zawiera podstawowe elementu herbu, dlatego też znajdują się na niej dwa pasy skrajne poziome czerwone, pas dolny ozdobiony blankami, pas środkowy najszerszy biały; z pasa dolnego pół lwa wspiętego koloru czarnego, trzymającego w łapach model kościoła koloru złotego. Herb, flaga i pieczęć gminy podkreśla jej tożsamość, przywiązanie do tradycji i wiary.