Maria Skłodowska Curie- Wielka Wnuczka Naszej Gminy

Gniazdo rodowe Marii Skłodowskiej- Curie, znajduje się we wsi Skłody Piotrowice w gminie Zaręby Kościelne.

Tutaj żyli jej pradziadowie, tu urodził się i chodził do szkoły elementarnej w Zarębach Kościelnych jej dziadek- Józef Skłodowski (1804-1882).

Postać dla całego rodu symboliczna. To on wywiódł Skłodowskich z mazowieckiego zaścianka Skłody i przekształcił z przeżywającej klęski powstańcze, zubożałej szlachty w pozytywistyczną.

Józef Skłodowski urodziła się 19.03.1804 roku w Skłodach Piotrowicach  w rodzinie drobnej szlachty.
Ród Skłodowskich wywodził się z Mazowsza płockiego. Prawdopodobnie wzmianki o protoplastach rodu pochodzą z II połowy XIV wieku. Pewniejsze wzmianki pochodzą z XVI wieku, kiedy Skłodowski pieczętuje się herbem Dołęga i zajmuje ważną pozycję na Mazowszu.

Pierwsi przodkowie byli związani z miejscowością Skłody, który musiał być rozległym majątkiem, skoro został podzielony na trzy części: Skłody Stachy (małe), Skłody średnie i Skłody Piotrowice (wielkie). Ojcem naszego bohatera był żyjący w II połowie XVIII wieku Urban Skłodowski, właściciel ziemski, który w marcu 1803 r. poślubił Małgorzatę z Rykaczewskich. Jego gospodarstwo usytuowane było na wzniesieniu, za którym przepływała rzeka Brok.

Urban Skłodowski- ojciec Józefa był jednym z właścicieli wsi Skłody Piotrowice. Jego dworek, stojący, prostopadle do rzeczki Brok /albo Broczysko/, o jakie 50 łokci od niej, i całą tą sadybę, tworzącą okólnik, zamknięty z jednej strony Brokiem, a z innych budynkami gospodarskimi na wpół już rozebrany, czarny od starości i niezamieszkały, stał jeszcze na jesieni roku 1920.
Fortuna, będąca niegdyś własnością Urbana Skłodowskiego, została przez średniego syna jego Feliksa, odstąpiona Skłodowskim z rodu Biskupów. Po Biskupach Skłodowskich fortuna, dawniej Urbanowa, przeszła czasowo w posiadanie właścicieli innego nazwiska, zdaje się Świerżewskich, a potem znowu wróciła do Skłodowskich, tym razem Marczaków.

Paluchów Skłodowskich w Skłodach już zdaje się nie ma; natomiast we wsi, sąsiadującej z Piotrowicami, Świerżach Zielonych, albo, jak mówią „na Zielonem”, siedzą na dostatnich fortunach kilkudziesięciomorgowych potomkowie brata Uranowego, Józefa; na jednej Piotr i jego siostry po synu Franciszku, na drugiej zaś potomstwo po drugim synu Feliksie.

Urban Skłodowski był żonaty z Małgorzatą Rykaczewską i umarł w tym czasie, kiedy syn jego najstarszy- Józef Skłodowski rozpoczął dopiero naukę w Szkole Wojewódzkiej Łomżyńskiej.

Józef  rozpoczął naukę w czasie Księstwa Warszawskiego w 1812 r. uczęszczając do szkoły elementarnej w Zarębach Kościelnych (rejon Pułtuska). Przygotowania, wojna i okupacja rosyjska Księstwa Warszawskiego, spowodowały, że przerwał naukę. Naukę kontynuował już po powstaniu Królestwa Polskiego w 1815 r., gdy Polacy cieszyli się częściową państwowością polską, kiedy odżywały nadzieje na odbudowę Państwa Polskiego.  

Nie znajdując należytej pomocy u swej matki, mało zapobiegliwej, a przytem niezbyt rozumiejącej potrzebę nauki, Józef od bardzo wczesnego wieku był pozostawiony własnym siłom. Dzięki wybitnym zdolnościom i usilnej pracy, a w części też życzliwemu poparciu ówczesnego rektora, księdza Zawadzkiego, światłego pijara, ukończył on szkołę średnią z odznaczeniem, a następnie, borykając się wciąż z niedostatkiem- w roku 1828 Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Warszawskiego, poczem rozpoczął swoją karierę pedagogiczną w Białej Podlaskiej, skąd po roku przeniesiono go do Warszawy, jako nauczyciela szkoły średniej na Muranowie.

Podczas rewolucji Listopadowej wstąpił do wojska narodowego, jako artylerzysta i uczestniczył w kilku bitwach, m.i. pod Iganiami. Schwytany w Kieleckiem, pod Chmielnikiem, przez Kozaków był pędzony piechotą do Warszawy, dokąd przybył podarty, wygłodzony, z ciężko pokaleczonymi nogami. Po wydobrzeniu, uniknąwszy szczęśliwie gorszych skutków udziału w rewolucji, wrócił na dawne stanowisko i wkrótce ożenił się  z Salomeą Sagtyńską. Józef i Salomea mieli siedmioro dzieci. Jednym z nich był Władysław- ojciec Marii.

Dalszą swoją służbę odbywał na prowincji, naprzód w Kielcach, gdzie przyszedł na świat Władysław (ojciec Marii), później w Łomży, następnie w Łukowie jako inspektor, potem w Siedlcach, gdzie awansował na dyrektora i wreszcie, przez 12 lat na tym samym stanowisku w gimnazjum Lubelskim, skąd przed samym prawie powstaniem styczniowym został zmuszony przejść na emeryturę.

Dyrektor Skłodowski jako Polak rozumiał i podzielał ideały oraz dążenia powierzonej sobie młodzieży. W okresie przedpowstaniowym, kiedy w Lublinie solidaryzując się z Warszawą urządzano manifestacje religijno-patriotyczne, w których gremialnie uczestniczyła lubelska młodzież szkolna, Skłodowski z urzędu był zmuszony do wymierzenia kar dyscyplinarnych najbardziej aktywnym uczniom. Za zbytni zdaniem władz carskich - liberalizm zapłacił utratą stanowiska 1 października 1862 r. i przeszedł na przedwczesną emeryturę.

Jego pasją były nauki przyrodnicze: zatrudniał wybitnych matematyków, fizyków i przyrodników, osobiście skatalogował ponad dziesięciotysięczne zbiory biblioteczne, zaliczające się do największych w Królestwie.
Zadbał o odpowiednie dla nich pomieszczenia i udostępnienie ich nie tylko uczniom, ale także mieszkańcom miasta.
Posiadał niekwestionowany autorytet wśród młodzieży, a wśród wychowanków szkół, w których pracował znalazła się cała plejada matematyków, fizyków, lekarzy i ekonomistów; odegrali wielka rolę w życiu umysłowym i kulturalnym Królestwa w II połowie XIX wieku.

Po przejściu na emeryturę ze stanowiska dyrektora Gimnazjum Lubelskiego, przed samą zawieruchą 1863 roku, Józef wielokrotnie zmieniał swoją siedzibę, stale jednak unikając Warszawy, jak zresztą i podczas całej swojej służby. Mieszkał więc kolejno w Jawidziu, jednym z folwarków Zawieprzyckich, potem w Prosienicy, następnie dzierżawił Puchały, piękny dom z ogrodem i kawałkiem gruntu w Łomżyńskim, później, dom z dużym ogrodem w Czyżewie, a wreszcie Radlin, jednowłókowy folwark pod Kielcami, ze starym modrzewiowym dworem.

Pracował prawie do ostatka, trochę przy gospodarstwie, więcej w ogrodzie, po za tym przez pewien czas był wójtem, a potem sędzią gminnym z wyboru.

Śmierć zaskoczyła go u brata stryjecznego, Ksawerego, w Zawieprzycach, a zwłoki spoczęły w rodzinnym tegoż grobie w Kijankach.

Józef miał 7 rodzeństwa: Feliks- mieszkał w Budziszewie, Jan- sędzia w Opolu Lubelskim, siostra- wyszła za mąż za Wyszomirskiego, inni ??

NA EMERYTURZE W MAJĄTKU RODZINNYM

Kolejne lata życia (1862-1864) spędził najpierw w folwarku zawieprzyckim w Jawidzu dzierżawionym przez brata Ksawerego Skłodowskiego. Po upadku powstania styczniowego, gdy wzmogły się represje popowstaniowe w czerwcu 1864 r. przenosi się do Czyżewa koło Ostrowi Mazowieckiej. Następnie w czerwcu 1870 r. udaje się do majątku zięcia Henryka Felauera położonego w Rakoszynie koło Kielc. Mając ogromne zaufanie tamtejszego społeczeństwa gminy Piekoszów zostaje wybrany na stanowisko wójta, a następnie powierzono mu godność sędziego gminnego w Promniku. Od 1879 r. Józef Skłodowski nabywając dwa gospodarstwa przenosi się do Radlina koło Kielc.

W grudniu 1881 r. wraz z żoną Skłodowski udał się na pasterkę do kieleckiej katedry. Trudne warunki (mróz i zawieje grudniowe) spowodowały, że żona zachorowała na zapalenie płuc i po niespełna dwóch miesiącach zmarła 21 lutego 1882 r. Pochowana została na cmentarzu w Leszczynach.

Załamany po stracie żony Salomei przeniósł się do Zawieprzyc na Lubelszczyźnie i tam spędził ostatni okres swojego życia. Zamieszkał w majątku stryjecznego brata, Ksawerego Skłodowskiego. Nie mogąc pogodzić się ze śmiercią ukochanej swojej żony, przygnębiony, zachorował na zapalenie płuc. Mimo wysiłków lekarzy w pół roku później zmarł w wieku 78 lat w Zawieprzycach 21 sierpnia 1882 r. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 25 sierpnia w kościele parafialnym w Kijanach. Mszę świętą celebrował ks. Bogucki. Józef Skłodowski został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym w Kijanach.        
Zapis w księdze zmarłych parafii kijańskiej z lat 1877-1887, t. V znajduje się pod nr 63. Zapis wykonany jest w języku rosyjskim. Czytamy w nim:    
"Stało się we wsi Kijany - trzynastego/ dwudziestego piątego sierpnia tysiąc osiemset osiemdziesiątego drugiego roku o godzinie 10 rano. Zjawili się Ksawery Skłodowski, arendator dóbr Zawieprzyc, sześćdziesięciu sześciu lat, kuzyn zmarłego oraz Jan Skłodowski, agronom dwudziestu siedmiu lat od urodzenia - bratanek zmarłego, mieszkający obaj we wsi Zawieprzycach; i ogłosili, że dziewiątego/dwudziestego pierwszego sierpnia bieżącego roku o godzinie jedenastej popołudniu, zmarł we wsi Zawieprzycach Józef Skłodowski - wdowiec, były Dyrektor Gimnazjum Lubelskiego, siedemdziesięciu ośmiu lat od urodzenia, urodzony we wsi Skłodach w powiecie ostrołęckim, a mieszkającym we wsi Radlinie w powiecie kieleckim - syn zmarłych Urbana Skłodowskiego i Małgorzaty z Rybaczewskich, małżeństwa Skłodowskich. 
Po naocznym stwierdzeniu ów Akt ogłaszający o śmierci Józefa Skłodowskiego został przeczytany przez Nas i podpisany przez świadków - Ks. Bogucki, N. M. P. Ksawery Skłodowski, Jan Skłodowski".

Biografia Józefa Skłodowskiego:

• Ojcem Józefa Skłodowskiego był żyjący w II połowie XVIII wieku Urban Skłodowski (17..?- 1823-26 (?), właściciel ziemski, który w marcu 1803 r. poślubił Małgorzatę z Rykaczewskich z Prosienicy (?) zm. w wieku ok. 90 lat.
• Urban i Małgorzata (pradziadkowie M. Curie- Skłodowskiej) mieli czworo dzieci:
  • Feliks- szlachcic, właściciel majątku w Budziszewie ko Zarąb Kościelnych,
  • Józef- dyrektor gimnazjum w Lublinie- dziadek Marii Curie- Skłodowskiej,
  • Jan- sędzia w Opolu Lubelskim,
  • Córka (imię-?)- wyszła za mąż za Wyszomirskiego.
• 19.03.1804r.- w Skłodach Piotrowicach urodził się Józef Skłodowski- syn Urbana i Małgorzaty z Rykaczewskich
• 1812r.- w wieku 8 lat rozpoczął naukę w elementarnej szkole w Zarębach Kościelnych
• przerwa w nauce
• 1815r. kontynuacja nauki w szkole w Zarębach Kościelnych
• 1819r.- nauka w szkole wydziałowej w Łomży
• 1823r.- uzyskał świadectwo dojrzałości
• 15 września 1823 r.-  zapisał się na królewski Uniwersytet Warszawski
• 1823-26 (?)-śmierć ojca (Urban Skłodowski- pochowany jest  na cmentarzu w Zarębach Kościelnych)
• Z braku środków finansowych, do czego przyczyniła się w dużym stopniu śmierć jego ojca Józef zmuszony był, nie uzyskawszy stypendium czasowo zrezygnować ze studiów
• 1826 r. studiował równolegle nauki przyrodnicze na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Warszawskiego, będąc stypendystą Instytutu Pedagogicznego.
• W 1829 r. zakończył naukę na Wydziale Filozoficznym nie uzyskawszy dyplomu magistra filozofii z powodu nie przystąpienia do egzaminu końcowego.
• Swoją karierę pedagogiczną rozpoczął poza Warszawą, 1 września 1829 r. jako nauczyciel w szkole wydziałowej bialskiej (1829-1830) w mieście obwodowym Białej w województwie podlaskim.
• Następnie w 1830 r. spotykamy go już w stolicy Królestwa Polskiego, jako nauczyciela szkoły wydziałowej w Warszawie (1830-1831).
• Po wybuchu powstania na fali ogólnej euforii młodych ludzi włącza się czynnie w jego nurt wraz z uczniami swojej szkoły. Wszystko wskazuje na to, że zaciągnął się do ochotniczej formacji formowanej w Warszawie V Pułku Strzelców Pieszych - Dzieci Warszawskich, do którego wstępowali Warszawiacy.
• Za to, że służył w oddziale powstańczym znalazł się pod obserwacją władz carskich, dlatego że był urzędnikiem państwowym i składał przysięgę przy obejmowaniu urzędu nauczyciela, którą złamał wstępując, jako ochotnik do wojska. Będąc tego świadomym po upadku powstania listopadowego poszukiwany przez carską policję dzięki pomocy Adama Sagtyńskiego - urzędnika wysokiej rangi - w styczniu 1832 r. udaje mu się zatrzeć przeszłość powstańczą.
• Przenosi się na prowincje i przybywa do Kielc. Od 21 stycznia 1832 r podejmuje prace nauczycielską w gimnazjum wojewódzkim, którą pełnił do 1833 r.
• 5 lutego 1832 r. poślubił Salomeę Sagtyńską
• Józef i Salomea (dziadkowie M. Curie- Skłodowskiej) mieli siedmioro dzieci:
  • Władysław (1832-1902) urodził się 20 października 1832 r w Kielcach. - ojciec M. Curie- Skłodowskiej,
  • Bolesława urodziła się w 1834 r.
  • Bronisława ur. w 1835 r.
  • Wanda ur. 1837 r.
  • Przemysław (1838-1864) urodził się w Łomży.
  • Zdzisław (1841-1914), urodził się 20 maja 1841 r. w Łukowie.
  • Wisława ur. 1843 r.
• 20 września 1832r. przychodzi na świat pierwszy syn - Władysław - późniejszy ojciec Marii Curie Skłodowskiej.
• W 1833 r., wraca ponownie do Warszawy i obejmuje w lipcu tegoż roku stanowisko w szkole wydziałowej na Muranowie.
• Kolejne lata (od 1 października 1834) w zawodzie nauczycielskim spędził w Łomży, gdzie pozostaje do 1840 r.
• W związku z dążeniem władz rosyjskich do zrównania szlachty polskiej z rosyjską w 1837 r. składa dokumenty o uznaniu szlachectwa przez powołaną w 1836 r. do życia Heroldię Królestwa Polskiego. Na podstawie złożonych dokumentów przyznane zostało mu szlachectwo i ogłoszone w Dzienniku Heroldii Królestwa Polskiego. Posiadane szlachectwo ułatwiło mu awans.
• Od października 1840 r. powołany został na inspektora gimnazjum w Łukowie, którą pełnił do 1844 r.
• Po likwidacji gimnazjum łukowskiego przeniesiony został do Siedlec. W gimnazjum siedleckim był zatrudniony w latach 1844-1851, najpierw jako nauczyciel fizyki, chemii i matematyki.
• Od 1849 r. aż do czasu przekształcenia gimnazjum w szkołę powiatową w 1851r. pełnił obowiązki dyrektora gimnazjum siedleckiego.
• Dnia 1 lutego 1851 r., jako radca kolegialny objął stanowisko dyrektora Gimnazjum Gubernialnego Lubelskiego
• Biblioteka....
• Budowa nowego gimnazjum.
• Decyzja o rozpoczęciu budowy zapadła w dniu 26 lutego 1857 r. postanowieniem Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego.
• Ostatecznie prace budowlane rozpoczęty się latem 1857 r.
• Po blisko dwuletnim okresie budowy 11 września 1859 r. Gimnazjum Lubelskie zostało przeniesione do dużego nowego gmachu z internatem.
• Uroczyste otwarcie gmachu odbyło się po wakacjach 12 listopada 1859 r. na rozpoczęcie roku szkolnego 1859/60 i poprzedzone zostało mszą św. w katedrze lubelskiej.
• Józef Skłodowski, jako dyrektor gimnazjum lubelskiego sprawował nadzór i zwierzchnictwo nad wszystkim szkołami (średnie i elementarne, rzemieślnicze, niedzielne) w guberni lubelskiej otaczając je także swoją opieką. W ciągu jedenastu lat (1851-1862) zarządzania gimnazjum dyrektor Skłodowski przyczynił się do podniesienia poziomu naukowego. Położył wybitne zasługi na polu wychowania patriotycznego gimnazjalistów. Z wykształcenia był fizykiem i matematykiem. Był także wielkim miłośnikiem przyrody. Przy różnych okazjach osobiście, uczył uczniów gimnazjum historii Polski, przekazywał im tradycję narodową.
• Dyrektor Skłodowski jako Polak rozumiał i podzielał ideały oraz dążenia powierzonej sobie młodzieży. W okresie przedpowstaniowym, kiedy w Lublinie solidaryzując się z Warszawą urządzano manifestacje religijno-patriotyczne, w których gremialnie uczestniczyła lubelska młodzież szkolna, Skłodowski z urzędu był zmuszony do wymierzenia kar dyscyplinarnych najbardziej aktywnym uczniom. Za zbytni zdaniem władz carskich - liberalizm zapłacił utratą stanowiska 1 października 1862 r. i przeszedł na przedwczesną emeryturę.
• Kolejne lata życia (1862-1864) spędził najpierw w folwarku zawieprzyckim w Jawidzu dzierżawionym przez brata Ksawerego Skłodowskiego.
• Po upadku powstania styczniowego, gdy wzmogły się represje popowstaniowe w czerwcu 1864 r. przenosi się do Czyżewa koło Ostrowi Mazowieckiej.
• Następnie w czerwcu 1870 r. udaje się do majątku zięcia Henryka Felauera położonego w Rakoszynie koło Kielc. Mając ogromne zaufanie tamtejszego społeczeństwa gminy Piekoszów zostaje wybrany na stanowisko wójta, a następnie powierzono mu godność sędziego gminnego w Promniku.
• Od 1879 r. Józef Skłodowski nabywając dwa gospodarstwa przenosi się do Radlina koło Kielc.
• W grudniu 1881 r. wraz z żoną Skłodowski udał się na pasterkę do kieleckiej katedry. Trudne warunki (mróz i zawieje grudniowe) spowodowały, że żona zachorowała na zapalenie płuc i po niespełna dwóch miesiącach zmarła 21 lutego 1882 r. Pochowana została na cmentarzu w Leszczynach.
• Załamany po stracie żony Salomei przeniósł się do Zawieprzyc na Lubelszczyźnie i tam spędził ostatni okres swojego życia.
• Zamieszkał w majątku stryjecznego brata, Ksawerego Skłodowskiego. Nie mogąc pogodzić się ze śmiercią ukochanej swojej żony, przygnębiony, zachorował na zapalenie płuc. Mimo wysiłków lekarzy w pół roku później zmarł w wieku 78 lat w Zawieprzycach 21 sierpnia 1882 r.
• Uroczystości pogrzebowe odbyły się 25 sierpnia w kościele parafialnym w Kijanach. Mszę świętą celebrował ks. Bogucki. Józef Skłodowski został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym w Kijanach.